Ένα βαρήκοο-κωφό παιδί έχει την δυνατότητα να ενταχθεί είτε στην κοινωνία των κωφών και να επικοινωνεί με την νοηματική γλώσσα είτε στην κοινωνία των ακουόντων και να επικοινωνεί με τον προφορικό λόγο. Αυτό εξαρτάται από την επιλογή του γονέα και από το πόσο έγκαιρα γίνεται η διάγνωση και η αποκατάσταση στο μέτρο του δυνατού της βλάβης της αίσθησης της ακοής.
Στη ερώτηση πότε θα πρέπει να υποψιαστούν οι γονείς ότι το παιδί δεν ακούει καλά, η απάντηση είναι μέσα από την καθημερινή επαφή και παρατηρήσει του παιδιού , πως αντιδράει σε διάφορους ήχους από τους πρώτους μήνες της ζωής του, εάν ανοιγοκλείνει τα βλέφαρα του ακούγοντας έναν ήχο και αλλάζοντας την έκφραση του προσώπου του. Μετά τους πρώτους έξι μήνες τα παιδιά αρχίζουν να στρέφουν το κεφάλι τους προς την πηγή του ήχου. Τα βαρήκοα παιδιά έχουν τις ίδιες αντιδράσεις σε δυνατούς ήχους και γι`αυτό προτείνεται η παρατήρηση των αντιδράσεων σε ήχους χαμηλής έντασης. Εάν ένα παιδί στην ηλικία του ενός έτους όπου ξεκινά η γλωσσική ανάπτυξη δεν αναπτύσσει προφορικό λόγο θα πρέπει να εξεταστεί η λειτουργία της αίσθησης της ακοής. Η μονόπλευρη βαρηκοΐα συνήθως ανακαλύπτεται τυχαία αφού το ένα αφτί λειτουργεί κανονικά και δεν δείχνει το παιδί συμπτώματα ότι δεν ακούει. Η ύπαρξη μεθόδων εξέτασης της ακοής όπου δεν χρειάζεται η συνεργασία του παιδιού είναι πολύ σημαντική για την διάγνωση στα νεογνά. Όσο νωρίτερα διαγνωστεί κάποια μορφή βαρηκοΐας τόσο νωρίτερα μπορεί να ξεκινήσει η ιατρική και η λογοθεραπευτικη παρέμβαση.
Η ιατρική παρέμβαση ξεκινάει με τον καθορισμό του είδους και του μεγέθους της βαρηκοΐας. Τα είδη της βαρηκοΐας είναι τα εξής : βαρηκοΐα αγωγιμότητας, νευροαισθητήρια βαρηκοΐα, μεικτή βαρηκοΐα, και κεντρική βαρηκοΐα
Στη συνέχεια θα γίνει αναφορά σε κάθε είδος και μέγεθος βαρηκοΐας ξεχωριστά και στην λογοθεραπευτική παρέμβαση ώστε να γίνουν κατανοητά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα βαρήκοα παιδιά.
● Βαρηκοΐα αγωγιμότητας είναι η βλάβη που εντοπίζεται στο σύστημα αγωγής του ήχου, δηλαδή στις δομές που μεταδίδουν τον ήχο στον κοχλία του αφτιού. Συνήθως η βλάβη προέρχεται από ωτίτιδες, τραύμα στο αφτί, συσσωρεύσει κυψελίδας κα. Τις περισσότερες φορές η ακοή αποκαθίσταται
χορηγώντας φαρμακευτική αγωγή, κάνοντας καθαρισμό του αφτιού και όποτε χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.
● η νευροαισθητήρια βαρηκοΐα παρουσιάζει βλάβη στο σύστημα αντίληψης του ήχου, δηλαδή στον κοχλία ή στο ακουστικό νεύρο. Η αποκατάσταση της ακοής γίνεται είτε με τοποθέτηση ακουστικού βαρηκοΐας , είτε με εγχείρηση και τοποθέτηση κοχλιακού εμφυτεύματος.
● η βαρηκοΐα μεικτού τύπου όπου συνυπάρχουν τα δυο είδη και πρώτα θα πρέπει να αποκατασταθεί η βαρηκοΐα αγωγιμότητας ώστε να χορηγηθεί το κατάλληλο ακουστικό στην κατάλληλη ένταση και συχνότητα.
● η κεντρική βαρηκοΐα όπου το ηχητικό ερέθισμα φτάνει φυσιολογικά στον εγκέφαλο, αλλά η βλάβη εντοπίζεται στο σύστημα επεξεργασίας του, δηλαδή στην ακοή αντιλήψεως και συνήθως αποτελεί νευρολογική εκδήλωση(εκφυλιστικές ασθένειες.
Το μέγεθος της βαρηκοΐας εκφράζεται με τον αριθμό ντεσιμπέλ (db) με το οποίο πρέπει να ενισχυθεί ο ήχος για να γίνει αντιληπτός από το άτομο, δηλαδή, βαρηκοΐα 25db σημαίνει ότι ο ήχος πρέπει να ενισχυθεί κατά 25db για να γίνει ακουστός από τον βαρήκοο. Διακρίνονται οι εξής βαθμοί βαρηκοΐας : ελαφρά βαρηκοΐα 15 – 30db, μέτρια βαρηκοΐα 31 – 50db, μεγάλη βαρηκοΐα 51 – 70db, σοβαρή βαρηκοΐα 71 – 90db, πρακτική κώφωση 91db και πάνω
Η αντιμετώπιση της βαρηκοΐας είναι χειρουργική και συντηρητική, εξαρτάται από τον τύπο, τον βαθμό της βαρηκοΐας καθώς και την γενικότερη ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού. Ως χειρουργική μέθοδος αποκατάστασης θεωρείται και η τοποθέτηση κοχλιακού εμφυτεύματος σε περιπτώσεις αμφοτερόπλευρης κώφωσης η οποία δεν βελτιώνεται με τα ισχυρότερα ακουστικά βαρηκοΐας.
⇒ Το κοχλιακό εμφύτευμα είναι μια ηλεκτρονική συσκευή(δέκτης ήχων) που παρακάμπτει το σύστημα αγωγής(μεταφοράς) του ήχου αλλά και τον κοχλία και ερεθίζει κατευθείαν τα κύτταρα του ακουστικού νεύρου. Την εμφύτευση ακολουθεί ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα αποκατάστασης από 24 μήνες μέχρι και σε κάποιες περιπτώσεις τα 4 χρόνια, στο οποίο πρόγραμμα συμμετέχουν ΩΡΛ ακουολόγος, λογοθεραπευτής, ειδικός δάσκαλος και ψυχολόγος. Ο στόχος είναι στο τέλος του προγράμματος το παιδί να χρησιμοποιεί τον προφορικό λόγο ως πρωταρχικό μέσο επικοινωνίας και ομιλίας και η ομιλία να είναι κατανοητή από τον μέσο άνθρωπο.
⇒ Η βαρηκοΐα τις περισσότερες φορές από μικρό έως μεγάλο βαθμό αντιμετωπίζεται με την εφαρμογή ακουστικών βαρηκοΐας, είτε είναι μονόπλευρη είτε είναι αμφοτερόπλευρη, εάν εντοπιστεί νωρίς, η εφαρμογή των ακουστικών μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία των 6 μηνών.
⇒ Η λογοθεραπεία έχει σαν στόχο την βελτίωση της ακουστικής αντίληψης, την κατανόηση και την παραγωγή λόγου. Είναι βασικό να ξεκινάει από την μικρότερη δυνατή ηλικία. Οι στόχοι της θεραπείας διαφοροποιούνται ανάλογα με τον βαθμό της βαρηκοΐας και την ιατρική αποκατάσταση που έχει επιλεχθεί για το παιδί(ακουστικό βαρηκοΐας ή κοχλιακό εμφυτευμα). Στις ελαφριές περιπτώσεις το παιδί θα χρειαστεί βοήθεια στην αντίληψη και άρθρωση μερικών φθόγγων.
Στις μέτριες βαρηκοΐες θα χρειαστεί αποκατάσταση στην άρθρωση, στο λεξιλόγιο και στο να μάθει να χρησιμοποιεί τα μέρη του λόγου. Στις μεγάλες βαρηκοΐες ο λόγος δεν αποκτάται αυθορμητα και χρειάζεται εντατική παρακολούθηση συνεδριών λογοθεραπείας, αλλά και εντονότερη συμμετοχή των γονιών στο σπίτι. Ένας ακόμα στόχος της λογοθεραπείας πέρα από την κατανόηση και παραγωγή λόγου είναι η ακουστική εκπαίδευση, δηλαδή η διάκριση των προτάσεων, λέξεων και φθόγγων χωρίς να κοιτάει τον συνομιλητή και να διαβάζει τα χείλη.
